Wednesday, 26 February 2014

KEREJA KUS LITARICHA IBAN SEMESTER 3 PPISMP

1.0       Jaku Terima Kasih
Keterubah iya, aku meri besai terima kasih ngagai Tuhan laban ti udah ngemujurka aku ngaga kereja kus pandak tu nitihka timpuh ti udah ditaga enggau meri aku pengerai.
Pia mega, aku meri besai terima kasih ngagai pengelicha Philip anak Meggong laban ti udah bebendar meri penemu ngagai bala kami sebuat awakka kami penuh enggau mayuh macham penemu sereta penau dikena ngasilka kereja kus ti manah. Kelimpah ari nya, iya mega meri penemu sereta buah runding awakka kami bisi ayas mimit dikena kami nyerungkai mayuh agi pekara lebuh ti ngasilka kereja kus tu. pengelicha mega meri sukung ti mayuh dipeda lebuh ti meri lalau ngagai bala kami awakka kereja kusti diasilka nya nyemetak sereta nemban enggau saut ti diberi.
Kelimpah ari nya, aku meri besai mega terima kasih ngagai bala pangan ti bela besaup enggau aku lebuh ti begagaka kereja kus tu. kami bela beberika pangan diri buah runding senentang pansik ti digaga.
Kepenudi iya, aku meri besai terima kasih ngagai apai enggau indai aku ti udah meri sukung ti amat besai tajapan sida enda besaup enggau aku begagaka kereja kus tu. taja pia, seduai meri sukung ti tegap enggau meri peransang awakka ngaga kereja kus tu enggau manah.

2.0       Pemuka Jaku

Ba semester tiga tu, kami dipinta ngiga siti leka main bansa Iban lalu dipinta nguse leka main nya dikena mandangka nilai estetik ba siti-siti leka main. Kami mega dipinta ngasilka siti CD ti ngembuan leka main ti udah diulih kami nitihka leka main ti udah dipilih. Leka main ti deka dikuse aku iya nya Timang Tuah lalu kereja kus tu digaga kediri empu tang kami ulih bekoleborasyen enggau pangan ti bukai.
            Keterubah, kami dipinta bejuraika senentang konsep, penteba enggau fungsyen litaricha Iban. Kami dipinta mansik senentang pekara tu awakka pekara nya diterangka enggau nyemetak sereta engkeman. Konsep, penteba enggau fungsyen nya digaga dalam tukuh esei.
Sebedau bejalaika pansik ba leka main, dia kami dipinta mindahka pekara ti disebut orang ti bemainka leka main nya ngagai tukuh taip. Ditu kami dipinta magi nitihka senai iya enggau manah awakka nyamai mansik leka main tu.
Sepengudah nya, kami dipinta nguse leka main ti udah dipilih bepelasarka pekara ti deka dipansik. Ditu, aku mutuska deka nguse senentang gaya jaku ti bisi dalam leka main tu. sekeda ari asil pansik aku bekaul enggau asonansi, repitisi, jaku pinjau, epifora enggau ti bukai.

3.0       Konsep, Penteba enggau Fungsyen Litaricha.

Nitihka penemu Hashim Awang (1987), iya nukuka litaricha tu iya nya
‘Ciptaan seni yang disampaikan melalui bahasa. Ia mungkin dituturkan iaitu disebut sastera lisan dan yang ditulis disebut sastera tulisan. Disamping itu, sastera pula memiliki keindahan dalam aspek – aspek isi atau daya pengucapannya.”
Nitihka penemu Ali Ahmad (1994), iya mansik pekara tu lebih dalam agi ti besangkut paut enggau litaricha. Iya madahka
“Sastera berasal daripada bahasa Sanskrit castra, yang disebut syastra, yang bererti kitab suci. Susastera memberi erti seni sastera atau bahasa seni bahasa, dan secara umumnya dimaksudkan persuratan. Tambahan ke di awal dan an di akhir kata susastera menyimpulkan maksud yang terdekat, iaitu kesenian persuratan yang bersifat halus dan indah.”
Nitihka penemu Muhammad Hj Sallleh (1995), litaricha iya nya asil pekara tauka jerita ti disebut sereta ditulis ti dikenataika ngena jaku enggau mayuh leman leka jaku.
Za’ba nukuka litaricha iya nya sebengkah asil karang ti ditulis.
Nyadi ulih disimpulka, litaricha iya nya sebengkah leka jaku ti dipansutnya ti dikumbai litaricha oral lalu sekeda litaricha nya dirikot ba bup lalu nyadi litaricha betulis. Litaricha tu bekenaka leka jaku ti manah sereta ngerinduka ati orang ti ninga tauka macha. Pemanah leka jaku ti dikena bepanggai ba pengelandik siku-siku orang ti ngaga tauka ngarang pekara ti deka dikenataika.
Litaricha Iban ti ada ba menua Sarwak tu mayuh agi nyereminka gaya pengidup bansa Iban, nyereminka pikir runding bansa Iban kemaya karang nya ditengkebang kelimpah ari ngayanka pemaik, penemu enggau pengelikun genturung pendiau bansa Iban kemaya nya mega. Tu amat nyemetak bendar enggau teori Milton Albrecht ti ngumbai litaricha nya chereminka daya idup orang ti diau ba semak genturung pendiau lebuh sesebengkah pekara nya dikarang.  Litaricha Iban mega sama enggau litaricha bansa bukai iya nya bansa Melayu ti dibagi ngagai dua bengkah. Keterubah iya nya litaricha tradisyenal enggau litaricha moden. Litaricha tradisyenal ti dikenataika sechara oral tauka betulis ngembuan sangkut enggau litaricha bukai iya nya litaricha klasik enggau litarich lama. Sida tiga tu nadai ngembuan mayuh bida tak semina ngembuan sibil ari sukut enggau konsep sereta penteba tang agi ngemuan funsyen ti sama
Konsep litaricha Iban tradisyenal mayuh belatarka gaya idup bansa Iban kelia ti diau berimbai enggau jelu, betimpai enggau antu ti mai biuh ngagai litaricha tradisyenal Iban kemaya nya. Adat Iban kelia mega siti pekara ti marit gaya litaricha Iban diasilka dunya kayangan, iya nya dunya ti besangkut paut enggau bala antu lulu enggau dunya petara. Ulih disimpulka kitai konsep litaricha Iban tradisyenal enda berindik ba dunya nyata. Chunto cherita ti bisi maya nya baka cherita bala Keling, orang ti diau ba panggau Libau, bala bujang berani kempang, bala ini andan enggau mayuh agi.                                         
Litaricha lama iya nya litaricha ti pemadu tuai ti bepelasarka Kamus Inggeris – Melayu Dewan, 2001:1060. Konsep litaricha lama iya nya dikenataika sechara lisan (oral) ti dikenataika ari siti generasyen ngagai siti generasyen. Litaricha lama tu mega enda entu ulih beretan lama laban litaricha lama tu mudah dilupaka  tauka enda dikeingatka laban bisi utai baru datai ti bekonsepka sentara aja ba dunya tu. Kebuah pia laban pekara ti lama nya engka enda dikena agi ba pengidup siti-siti komuniti ti bekenaka utai ti baru.
Penteba litaricha lama iya nya dikerembaika sereta ulih ditambah tauka dikurangka isi enggau jalai cherita dikena ngemanah ka agi jalai cherita ti ditusi nya. Kebuah pia awakka orang ti ninga cherita nya teperindang lalu enda leju ninga cherita tajapan udah ninga cherita nya beberapa kali tang ngembuan version iya kediri lalu pekara tu bepanggai ba pengelandik siku-siku orang ti becherita nya. Pengelandik orang ti becherita nya bepanggai ba penemu iya ti mayuh kelimpah ari peneleba orang nya empu. Empas ari nya, litaricha lama tu nadai temu sapa orang ti ngarang.  Chunto litaricha lama baka cherita Apai Sali. Cherita tu ngembuan mayuh version lalu enda ditemu sapa orang ti keterubah nengkebang cherita tu. Kebuah pia kemaya nya nadai rengka taip dikena ngerikot orang di nyeritaka iya lalu cherita nya ditusui ngagai generesyen ti kebukai. Dikena nambahka pemanah cherita nya, mayuh jaku kelulu ditambahka lalu bisi mega pekara dibuai laban ti enda beguna. Chunto version cherita Apai Sali ti kala didinga baka Sirat Apai Sali, Apai Sali Makai Buah Pisang, Apai Sali Manjuk enggau ti bukai.
Kedua iya nya litaricha klasik. Klasik ngembuan reti gaya tauka standard ti enda berubah tajapan taun beganti. Nitihka penemu ti dibantaika Kamarudin Haji Husin enggau Siti Hajar ba taun 1999 madahka klasik iya nya siti litaricha ti bisi nilai kediri empu ti enda berubah tajapan jeman enggau timpuh berubah. Litaricha klasik tu mega sama enggau litaricha lama iya nya dikenataika sechara lisan lalu nadai nama orang ti beempuka cherita tu lalu penteba litaricha tu enda ulih diubah kitai diatu.
Penteba litaricha klasik iya nya, leka jaku ti dikena orang begendangka litaricha klasik tu enda entu ulih diperetika orang jeman diatu laban leka jaku ti dikena iya nya jaku dalam lalu bisi mega leka jaku orang panggau. Kelimpah ari nya, jaku ti dikena mayuh bekenaka klise baka bisi dulu kelia, bisi sekali enggau ti bukai. Litaricha tu dikumbai klasik mega laban pekara ti patut ba siti litaricha nya bisi ba dia lalu enda berubah. Enti bisi siti dua pekara ba dia berubah, dia dih litaricha nya enda tau dikumbai litaricha klasik agi.

Litaricha moden bisi bida enggau litaricha klasik. Litaricha moden ngerembai ari pengawa ti betulis tang litaricha klasik mayuh agi ngerembai bekenaka medium jaku tauka oral. Litaricha moden nyau majak ngerembai ngerekai belabuh ari pengada mesin chelak ti dikena nyelak pekara ti ditulis enggau kuantiti ti mayuh sereta enda lama. Ari nya, mayuh orang deka macha sereta meda asil jari ti diasilka enti dibandingka enggau litaricha klasik ti mina ditemu ba raban tetentu aja tauka dikumbai ekslusif.
Nitihka penemu Richard Ellman enggau Charles Fiedelson dalam bup seduai iya The Modern Tradition; Backgrounds of Modern Literature madahka modenisme lebih ngemeratka pola tauka paten ti dikembuan litaricha nya. Reti nya, litaricha ti ditengkebang nya ulih lari ari leman konvensyen tauka leman ti lama.  Leka jaku ti dikena orang nengkebang asil jari  maya nya nyereminka chara pikir runding pengarang ti enda agi disekat ba palan ti lama. Pengarang ti keterubah ngepunka litaricha moden Iban iya nya Janang Ensiring enggau dindang iya Ngelar Menua Sarawak. Lalu cherita moden ti keterubah ada ba tau 1975 lebuh Janang Ensiring ngasilka cherita ti betajuk Batu Kuai.
Penteba litaricha moden iya nya limpang ari konvensyen ti lama lalu nulis ngena gaya karang ti baru. Kelimpah ari nya, asil tengkebang litaricha moden mayuh bepelasarka gaya pengidup ti bendar lalu ukai pekara ti enda nyata baka ba itaricha tradisyenal, bekenaka tempat ti bendar, situasyen ti bendar, konteks ti bendar, peristiwa ti bendar enggau mensia ti bendar lebuh cherita ditulis. Nangkan nya, penteba litaricha moden kemaya dia mayuh mega bekenangka patriotisme, propaganda, politik, pengawa nipu enggau makai suap enggau ti bukai bepelasarka isu ti nyadi kemaya dia. Ari nya, dia karang ti ditulis deka bekenangka raban bansa bukai ti sama saum pendiau enggau kitai ba menua Sarawak tu kelebih iya. Penteba bukai litaricha moden iya nya pekara ti dikarang ngembuan imej tauka reti ti beguna ti deka dikenataika ngagai orang ti macha enggau mayuh macham leman, baka bekenaka jaku kelaung, sempama, metafora enggau mayuh ti bukai ti diasaika engkeman dikena awakka sapa-sapa ti dituju enda tak berasai ensiban ati tekala nya. Litaricha moden diatu enda ulih diambu orang sengapa ati laban orang ti ngarang nya mih ti beempu nama. Nama pengarang deka dichelak ba kulit karya lalu tau ngasuh orang ti ngarangnya temegah ati laban udah bisi bekau jari ba dunya betuliska bup. Selalu iya, orang ti ngarang cherita nya enda lebih ari siku aja, tang enti nya litaricha kritikan, nya baru orang nya suah mayuh agi ari siku aja. Kelimpah ari nya, litaricha moden mega tau nguntungka orang ti ngarang laban litaricha kemaya ari tu betukuhka komersial lalu ulih dijual ngagai orang ti rindu ngagai dunya litarcha moden. Ngambika banding, asil tengkebang jari Puntan ti diasilka George Garai. Penteba ti amat nyengenda amat dipeda ba litaricha moden kemaya ari iya nya betukuh moden. Tukuh nya nyengkaum ngembuan plot, gaya, teknik, konvensyen ti dientepaka jaku, bantai asil iya, fungsyen enggau faktor luar litaricha nya. Tu nandaka pikir runding pengarang Iban diatu nyau majak ngerembai ti ngasuh litaricha nya diterima pengerindu litaricha Iban.
Fungsyen litaricha tradisyenal enggau moden endang mayuh iya sama. Fungsyen ti keterubah litaricha iya nya dikena beperindang lebuh ti bisi pengerami. Ngambika banding, pantun suah dikesuhka kitai lebuh ti begawai baka ai ansah dikena meransang orang ti diberi nya ngirup. Orang ti ngirup nya mega tau malas pantun awakka ngeramika agi pengawa nya. Ari nya, kaul antara pangan diri tau nyadi.
Kelimpah ari dikena beperindang, litaricha mega siti medium dikena meri jaku lalau ngagai mensia mayuh awakka ngereja pegawa ti manah. Ari jaku lalau ti dikenataika nya, dia raban bansa kitai Iban deka begulai manah enggau raban bansa bukai. jaku lalau dikenataika ngena jaku kelaung, sempama, jaku karung enggau ti bukai ti mantaika peninggi penemu Iban dikena nyemaka ulah siku-siku mensia. Ngambika banding, panjai jari dikena ngerara orang ti suah amat ngenchuri, baka timau jampat medah nganu orang ti jampat leju ngereja pengawa enggau mayuh agi.
Litaricha ulih ngempung raban bansa ulih dipeda ari jalai cherita ti dikarang pengarang. Chunto, ba siti karang ti bepelasarka litaricha moden kemaya tu mayuh agi betungkapka pemgidup ti diuan mayuh raban pupu bansa lalu dikenang ba karang ti mantaika penyerakup kaul.
Nyadika simpul, dunya litaricha Iban endang iya lama udah ada ba dunya sereta enggau pengada mensia lalu diatu litaricha Iban nyau majak ngerembai ngerumba segang pemansang. Taja pia, litaricha tradisyenal tetap bisi sereta dikenang awakka enda ilang midang ditelan dunya globalisasyen. Litaricha Iban sekalinya tradisyenal tauka moden ngembuan konsep enggau penteba kediri lalu ngembuan mayuh fungsyen sekalika dikena beperindang, penyerakup kaul, meri lalau, meri peransang enggau ti bukai.


4.0       Pansik Timang Tuah
Timang iya nya sebengkah leka main kategori invokasyen . Timang tu sama enggau pengap. Orang ti mengap nya dikumbai kitai lemambang ti udah diberi ubat pengingat awakka sida ulih ngingatka jalai timang ti ditulis ba papan turai. Lemambang ti mengap tauka nimang ngena nyawa ramban, nyawa renung, nyawa entak, nyawa ngelingkah batang, nyawa panjai enggau nyawa ngua. Siti timang enti diambiska ngambi awak ti chukup panjai iya nya satu ngagai tujuh malam. Bisi empat kategori timang iya nya Timang Beintu-Intu, Timang Tuah, Timang Benih enggau Timang Gawai Amat.
Bepelasarka Timang Tuah ti udah ditimangka En Rekan ak Kion enggau menyadi iya En Dangih ak Kion nya, dia aku bisi penemu deka mansik ari sukut gaya jaku ti dikembuan ba timang nya. Gaya jaku iya nya siti nilai estetik ti bisi bagi tiap iti leka main. Nilai estetik kelebih agi ba leka main bekait rapat enggau orang ti bemainka leka main nya milih leka jaku tauka diksi ti ulih ngenataika buah runding enggau geregayak ati biuh ari utai ti ngelingi iya. Orang ti bemainka leka main nya milih leka jaku enggau engkeman awakka reti ti deka dikenataika iya nya datai sereta nyamai diperetika orang ti ninga. Sida naka pengulih bekenaka leka jaku ti mimit tauka pandak aja tang ngembuan reti ti ngerembai sereta besai kelimpah ari ngembuan reti ti dilalaika (tersirat).
Gaya jaku ti keterubah iya nya sinkope. Sinkope iya nya leka jaku ti udah dipandakka awakka muntang agi disebut. Taja pia, reti leka jaku tetap enda berubah. Chunto ba Timang Tuah iya nya ba stanza ti kelima ayat ke satu ‘Tu nya orang ka mega’. Ba ditu, leka jaku ka dipandakka ari leka jaku deka. Sinkope ti kedua dipeda kitai ba stanza tujuh baris lima, ‘ku menang nya dibai iya beli’. Leka jaku ti dipandakka ba ditu iya nya leka jaku ku ti berasal ari leka jaku aku.
Gaya jaku ti kedua iya nya gaya repitisi. Repitisi tauka repitasi iya nya leka jaku ti diulang ba baris ti sama. Gaya jaku bansa tu suah amat dipeda ba Timang Tuah tu ba baris ti kedua penudi ba bagi tiap stanza.  Ngambika banding, ngulang leka jaku tajau ba stanza satu baris tujuh ‘Eh tajau tajau’, leka jaku mau ba stanza dua baris enam ‘Dih emau emau’, leka jaku limpah ba stanza tiga baris tiga ‘Dih limpah limpah’ enggau ke mayuh agi. Ulih disimpulka kitai iya nya gaya jaku repitisi tu dikena ba baris kedua penudi dikena ngemanah ka munyi timang nya.
Gaya jaku ti ketiga iya nya asonansi. Asonansi iya nya urup vokal ti diulang ba siti baris. Urup vokal nya nyengkaum a,e,i,o enggau u. Ba Timang Tuah tu mayuh gaya jaku asonansi dikena. Chunto iya, asonansi urup a ba stanza satu baris tiga ‘Nyau mega renga manggai’, stanza sembilan baris lima ‘Endang sama nya makai iya kenyang’ enggau  stanza sepuluh baris tiga ‘Endang ga lama udah nganti’ . Kelimpah ari vokal a, bisi mega asonansi bagi urup i iya nya ba stanza enam baris tujuh ‘Iya ulih dekai iya padi’ enggau stanza sepuluh baris lima ‘Dih nyangkai nyangkai’. Asonansi vokal e ulih diperatika kitai ba stanza sebelas baris satu ‘Lemai mega mensana’ enggau stanza tiga belas baris dua ‘Seberang nebing seberang’.
Aliterasi mega siti ari gaya jaku ti bisi ditemu ba leka main Timang Tuah tu. Aliterasi ngemai reti urup konsonan ti diulang ba baris leka main. Chunto ba timang tu iya nya ulang urup konsonan n ba stanza satu baris lima ‘Berangan nya bebendai’, n ba stanza dua baris tiga ‘Menua orang kerangan’ enggau ba stanza enam baris tiga ‘Nangka penyamai nadai beburung’. Kelimpah nya, aliterasi urup t ba stranza lapan baris tiga ‘Betandai mih kitai tu buat’ enggau aliterasi urup m ba stanza sepuluh baris dua ‘Laban kami lemai kemari’.
Ari gaya jaku epifora ti mai reti leka jaku ti diulang ba ujung baris ba stanza ti sama. Epifora ba leka main tu ulih diperatika kitai ulang leka jaku tajau ba stanza satu ba baris tujuh ‘Eh tajau tajau’ enggau baris sembilan ‘Iya tajau’. Kelimpah ari nya ulang leka jaku tali ba stanza lima baris enam ‘Dih tali tali’ enggau baris tujuh ‘Entepa nya niti iya tali’. Nangkannya, ulang leka jaku kenyang ba stanza sembilan baris dua ‘Endang aku sama tu iya deka kenyang’, ‘Dih kenyang kenyang’ ba baris empat enggau ba baris lima ‘Endang sama nya makai iya kenyang’. Enti diperatika kitai ba timang tu, deka semua ba tiap stanza nya ngembuan epifora ti nyadi siti ari kelai tauka lambang timang.
Responsi iya nya siti gaya jaku ti mai reti leka jaku ti diulang ba tengah baris. Enti diperatika ba leka main tu, bisi beberapa iti chunto ti tau diambi. Chunto keterubah iya nya ulang leka jaku nya ba stanza lima baris satu ‘Tu nya orang ka mega’, baris tiga ‘Nangka nya penyamai nadai ibuh’, enggau baris tujuh ‘Entepa nya niti iya tali’. Chunto kedua iya nya ba stanza enam iya nya leka jaku mega ba baris satu ‘Enti mega iya bumai’ enggau baris dua ‘Sida mega dia’ enggau leka jaku ulih ba baris lima ‘Tang padi ulih dekai’ enggau baris tujuh ‘Iya ulih dekai iya padi’. Chunto ketiga iya nya leka jaku sida ba stanza tujuh ba baris satu ‘Enti bedagang sida mega dia’ enggau baris tiga ‘Udah ga sida senang lantang bebeli menang’.
Bekenaka jaku pinjau mega siti ari gaya jaku ti bisi ba leka main tu. Chunto leka jaku pinjau iya nya leka jaku seberang ba stanza tiga belas baris dua ‘Seberang nebing seberang’ ti dipinjau ari jaku Melayu. Enti iya jaku Iban, leka jaku tu tau dikalihka kitai ngagai leka jaku seberai. Tang, tu awak dikena ngemanahka agi ritma leka main.
Timang tuah tu mayuh bekenaka gaya jaku imejan. Reti imejan iya nya leka main ti bekenaka elemen ti ngelingi. Chunto ba leka main tu iya nya sungai, menua, antu, kelemayung, bumai, beburung enggau mayuh agi. Kebuah leka main Iban suah bekenaka utai ti ngelinggi baka jelu, antu, utai tumbuh enggau ti bukai laban kitai Iban endang bekabih enggau utai ti bansa tu.
Nyadika simpul, sesebengkah litaricha ngembuan nilai estetik kediri empu dikena ngemanahka munyi litaricha. Ba timang endang mayuh iya nilai estetik ti patut diserungkai kami nembiak Iban dikena meri seput ngagai dunya litaricha. Ari pansik aku senentang gaya jaku, mayuh agi pekara ti patut dipejuraika sekalinya ari sukut metafora, personikasi, inversi enggau ti bukai. Taja pia, aku semina nguse mimit aja senentang gaya jaku dalam leka Timang Tuah tu.
           
                    
5.0       Refleksyen.
Sepemanjai bejalaika kereja kus pandak tu, mayuh amat penanggul tu datai nuntung. Taja pia, tiap penanggul nya uji diputarka ngena mayuh bengkah chara awakka kereja kus tu ulih ditembuka dalam timpuh ti udah ditaga pengelicha maya nganjung.
Penanggul ti keterubah, lebuh kami ti nerima pekara ti patut dikereja kami lebuh ti diasuh ngaga kereja kus tu. Aku berunding kediri ba dini alai aku deka ngiga orang ti landik ba leka main. Kebuah pia laban ba rumah panjai kami nadai agi tedai orang ti landik ba pekara tu. Aku nanya indai aku sapa orang ti landik bemainka main asal Iban ba menua kami dia. Taja pia, kami ba menua din nadai entu bisi orang landik main pekara ti bansa tu. dia aku lalu betanyaka ngagai bala pangan sekalika sida udah bisi orang deka diasuh bemainka leka main tauka nadai. Sepengudah kami sebuat baum, dia kami lalu ngelawa rumah Minggu laban ba din bisi orang landik nimang.
Jam mega siti penanggul ti ditapi aku. Kebuah pia laban mayuh amat kereja kus ti patut digaga laban ti deka dianjung sepengudah pemisi nya. Kelimpah arinya, aku mega nulung apai enggau indai aku ngereja pengawa ba rumah panjai. Tu ngachau awak aku ngaga kereja kau. Dikena mutarka penanggul tu, dia aku ngaga kereja kau lebuh malam ari laban ti nadai mayuh pengawa ti dikereja. Enggau nya aku ulih ngaga mimit kereja kus tu. Aku mega ngaga atur alai aku ngaga kereja kus ti bukai.
Nangkan nya, aku mega bisi penanggul lebuh ti deka ‘transfer’ input ti diulih aku ari En Dangih ak Kion enggau En Rekan ak Kion ngagai taip. Kebuah pia laban nyawa iya enda entu terang lebuh ti didinga. Dikena mutarka penanggul tu, aku nguji nanya indai aku senentang utai ti disebut En Dangih ak Kion enggau En Rekan ak Kion.
Leka jaku ti dikena ba leka main nya mega bisi enda ulih diperetika aku laban iya ngena leka jaku dalam ti jarang dikena kemaya ari tu. Dia aku nanya bala sida ti tuai agi ari aku dikena meri penerang senentang siti-siti pekara. Dia sida madah nya sebengkah ari bungai jaku ti bisi dalam sesebengkah leka main.
Kepenudi, enda nemu bakani ka ngaga analisis senentang pengap ti diambi aku sekalika aku ngambi ari sukut gaya jaku, gaya munyi, mesej tauka pekara ti bukai. Kebuah pia laban aku enda entu berapa mereti pekara ti patut digaga. Dia aku nanya kaban aku lalu iya meri aku penerang bakanika ka ngaga kereja kus tu.


6.0       Sanding Penemu

Dr. Chemaline Osup. (2011). Litaricha Iban. Bintulu. Pegari Iban Production.

Rohana Hassan & Norshamiah Othman. (2010). Teks Ulasan & Kajian KOMSAS Antologi
Harga Remaja & Novel Melunas Rindu. Selangor. Penerbit Ilmu Bakti Sdn. Bhd.

Ab. Rahmad Ab. Rashid, et al (2000). Kamus Sastera Melayu Terkini. Petaling Jaya:

      Longman



http://www.bmspm.net/aspeksastera.htm dilawa kena 22 Ogos 2013


7.0       Limpir.
Pengap Tuah
1
Nya baru,
Enti pia,
Nyau mega renga manggai,
Bala sida tu enda mara ada sungai,
Berangan nya bebendai,
Ulu tajau kererangan,
Eh.. Tajau tajau,
 Endang kara dik rangan,
Iya tajau.

2
Oh nya baru,
Tenyau manggai,
Amenua orang kerangan,
Batu ga intan sama betemu,
Enggau ulu emau engkerarangan,
Dik emau emau,
Nangkara dik rangan iya emau.

3
Oh nya menua pangkang,
Nuan tu bujang belimpah ambak anda tu belai,
Limpah limpah
Ku anda nya belai iya limpah.

4
Dua bali nama menua tu pangkang,
Iya lulu tuah nyangka antu,
Dih tuah tuah
Ku nyangka dik antu iya tuah.

5
Tu nya orang ka mega,
Tau ga nginti mih sida nya,
Nangka nya penyamai nadai ibuh,
Baur kelemayung udah tengadak,
Taja aku bekail tu jengkak tang tali epeniti,
Dih tali tali,
Entepa nya niti iya tali.

6
Enti mega iya bumai,
Sida mega dia,
Nangka epenyamai nadai abeburung,
Udah ga nyamai endang aselalu tu nibai,
Tang padi ulih dekai,
Dih padi padi
Iya ulih dekai iya padi.

7
Enti bedagang sida mega dia,
Mega alah muntang nadai bebangkung,
Udah ga sida senang lantang bebeli menang,
Dibebeli beli
Ku menang nya dibai iya beli.

8
Oh nya baru enti munyi nya,
Oo... Lalu sida mega lapa enda mara sama mega,
Betandai mih kitai tu buat,
Sama aku bana iya nemuai nyabang nanya mansang,
Dih nyabang ngabang
Ku nama nya mansang iya ngabang.

9
Sama ngempa mih kitai tu buat,
Endang aku sama tu iya deka kenyang,
Nama makai,
Dih kenyang kenyang
Endang sama nya makai iay kenyang.

10
Au kati ku enda bakanya,
Laban kami lemai kemari,
Endang aga lama udah nganti,
Tu kita ba pendai penyangkai arus depa,
Dih nyangkai ntangkai
Nya arus depai iya nyangkai.

11
Lemai mega mensana,
Kami endang  lama udah tu tadi,
Tu iya nyipa tang kita datai apin nadai,
Oh datai datai
Ku nama iya nadai iya datai.

12
Oh nya baru sida mega iya,
Sama bekejang ku nepan kedai,
Tu gasing dekai iya guling,
Tumpang gasing aka,
Eh tumpang tumpang
Endang gasing nya dekai iya guling.

13
Tuju tu lagi iya mutu,
Seberang nebing seberang,
Dih berang berang
Ku nebing desai iya berang.

.

Monday, 24 February 2014

RH LICHAI SUNGAI TEPUS BALINGIAN TERBAKAR/ ANGUS

Pelandai sinu ti ngenang penusah ti nuntung kami serumah ba Rumah Lichai Sg Tepus Ulu Balingian kena 18/2/2014 urung jam 9:30 pagi..

diayu nadai guna,
dikenang nadai mih daya, 
semina beserah aja ngagai Petara laban semina Iya ti nentu ke semua.
nadai agi beterauh sada nyawa, 
nadai didinga agi jegit sida ketawa,
semina besampi dalam ati enda didinga,
ngarapka semua tau mujur ke dudi ari ila.

nadai agi aku meratika nuan, 
nadai agi aku begulai enggau nuan,
nuan nadai agi,
udah midang lesi bebadi,
nuan udah lenyau enda ulih ku tengau,
baka abu ti terebai nyadi debu.

sinu ati ngenang,
kelai tua begulai enggau orang bukai,
sinu ati meda,
nuan rebah ke tanah baka ke seredah,
baka manuk alah pantuk,
baka babi lepi tejelepi,
baka abi mayau semina tinggal bekau.

ati ti kering nyau tebimbing,
ati ti liat ringat nyau tachat,
ai mata ti langkang
nyau runtuh enda ulih diempang.
nuan ti ngajar reti pengerindu,
awakka enda nemu leju,
nadai agi alai aku telempai tepanggai,
begulai bejalai ngerayap sereta bepegai,
nadai agai rami diatu nyau sunyi.

alai mih nuan sulu pergi, 
enda aku ngenang nuan agi, 
anang nuan nyerungkai pengingat lama,
awakka iya terebai enda agi tepanggai,
awakka iya nyemerai enda agi sangkai,
telempai mih tua ambai, 
nangka tu aja bungai ti di jaga ngerembai,
awakka layu lenyau sulai.